Tekstil Nedir?
NARLIDERE Tekstil, ülkemizin önde gelen tekstil şirketleri arasında yer alan ve sektöre öncülük eden işletmeler arasında faaliyet göstermektedir.
Günlük yaşantımızda her an karşılaştığımız, dokunduğumuz, giydiğimiz pek çok eşyanın temelini tekstil oluşturur. Peki, bu kadar hayatımızın içinde olan tekstil tam manasıyla neyi ifade eder? Kısaca anlatmak gerekirse tekstil, doğal veya yapay liflerin belirli yöntemlerle işlenerek iplik haline getirilmesi, ardından bu ipliklerden de dokuma, örme ya da farklı teknikler yoluyla kumaş veya benzeri yüzeylerin meydana getirilmesi sürecini ve bu süreç sonunda ortaya çıkan ürünlerin tamamını kapsayan geniş bir alandır. Sabah uyandığımız yataktan giydiğimiz kıyafetlere, oturduğumuz koltuktan arabamızdaki döşemelere dek uzanan geniş bir yelpazeyi içine alır.
Tekstilin Kökeni Lifler
Her tekstil ürününün başlangıç noktası liftir. Lifler, iplik üretiminin en temel ham maddesidir. Bu lifleri temel olarak iki ana grupta toplamak mümkündür: Doğal yollarla elde edilenler ve insan eliyle üretilenler.
Doğal lif kaynakları
Doğadan doğrudan temin edilen liflerdir. Binlerce senedir insanoğlu bu liflerden yararlanır. Kendi içlerinde bitkisel ve hayvansal kökenli olmak üzere ayrılırlar.
- Bitkisel kökenli lifler: Pamuk en bilinen örnektir. Pamuk bitkisinin kozalarından elde edilir, yumuşaklığı ve hava geçirgenliği ile bilinir. Keten, keten bitkisinin saplarından; jüt, jüt bitkisinin kabuklarından; kenevir ise kenevir bitkisinin liflerinden elde edilir. Her birinin kendine has dokusu ve dayanıklılığı bulunur.
- Hayvansal kökenli lifler: Yün, çoğunlukla koyunlardan kırkılan tüylerden meydana gelir, sıcak tutma kabiliyeti yüksektir. İpek, ipekböceği tırtılının ördüğü kozalardan çözülerek elde edilen parlak ve narin bir liftir. Kaşmir, keçi yününden; angora ise tavşan yününden elde edilen özel lif türleridir.
İnsan yapımı lifler
Doğal hammaddelerin kimyasal işlemlerden geçirilmesiyle (rejenereselülozik) veya tamamen sentetik kimyasallardan üretilen liflerdir. Teknolojinin ilerlemesiyle çeşitleri ve kabiliyetleri sürekli artmaktadır.
- Rejenere lifler: Doğal polimerlerden (genellikle selülozdan) başlayıp kimyasal işlemlerle lif formuna dönüştürülürler. Viskon (rayon), modal, lyocell (Tencel) bu gruba girer. Doğal liflere benzer özellikler gösterebilirler.
- Sentetik lifler: Petrol türevi kimyasallardan tamamen yapay yollarla üretilirler. Polyester, naylon (poliamid), akrilik, elastan (likra) en yaygın sentetik liflerdir. Genellikle yüksek dayanıklılık, esneklik, kolay bakım gibi nitelikler sunarlar. Üretim süreçleri doğal liflere kıyasla daha kontrol edilebilirdir.
Liflerden Kumaşa Dönüşüm Süreçleri
Elde edilen lifler, tekstil ürünlerine dönüşmeden önce iplik haline getirilir. Bu işlem “iplik eğirme” olarak adlandırılır. Liflerin bir araya getirilip bükülerek kesintisiz bir yapı oluşturması sağlanır. Ardından bu iplikler, kumaşları veya diğer tekstil yüzeylerini meydana getirmek için çeşitli metotlarla işlenir.
Dokuma yöntemi
En eski ve temel kumaş üretim tekniklerinden biridir. İki iplik grubunun (çözgü ve atkı) birbirine dik açılarla, belirli bir düzen içinde kenetlenmesi esasına dayanır. Çözgü iplikleri tezgâhta gergin duran dikey ipliklerdir. Atkı iplikleri ise bu çözgülerin arasından yatay olarak geçirilir. Bu geçiş düzeni, kumaşın desenini ve dokusunu belirler. Denim (kot), poplin, saten gibi pek çok kumaş dokuma tekniğiyle üretilir. Dokuma kumaşlar genellikle daha stabil ve daha az esnek bir yapıya sahiptir.
Örme yöntemi
İpliğin kendi üzerine ilmekler atarak bir yüzey oluşturması prensibine dayanır. Tek bir iplik sistemiyle veya birden fazla iplikle yapılabilir. Şiş veya tığ ile elle yapılabildiği gibi, endüstriyel makinelerle de seri üretim gerçekleştirilir. Örme kumaşlar, ilmek yapısından ötürü dokuma kumaşlara göre daha esnek, daha dökümlü ve genellikle daha hava geçirgendir. Tişörtler, kazaklar, çoraplar, birçok spor giyim ürünü örme tekniğiyle yapılır.
Dokusuz yüzeyler (Nonwoven)
Bu teknikte lifler doğrudan bir yüzey haline getirilir; yani iplik eğirme ve dokuma/örme aşamaları atlanır. Lifler rastgele veya belirli bir yönde serildikten sonra mekanik (iğneleme), kimyasal (yapıştırıcılar) veya termal (ısı) yöntemlerle birbirine bağlanır. Tela, keçe, ıslak mendiller, filtre malzemeleri, tek seferlik kullanılan medikal örtüler bu yöntemle üretilen yüzeylere örnektir.
Tekstilin Geniş Kullanım Alanları
Tekstil dendiğinde akla ilk gelen giyim olsa da kullanım alanı bundan çok daha geniştir. Hayatın hemen her noktasına dokunur.
- Giyim: Vücudu örtme, koruma, süslenme ve kimlik ifade etme amacıyla kullanılan her türlü kıyafet, iç çamaşırı, aksesuar bu gruba girer. Moda endüstrisinin temelini oluşturur.
- Ev tekstili: Yaşam alanlarını daha konforlu, işlevsel ve estetik hale getiren ürünlerdir. Perdeler, halılar, yatak örtüleri, nevresim takımları, havlular, masa örtüleri, döşemelik kumaşlar ev tekstili kategorisindedir.
- Teknik tekstiller: Belirli bir fonksiyonu yerine getirmek üzere özel olarak tasarlanmış ve üretilmiş tekstil ürünleridir. Estetikten ziyade performans ön plandadır. Otomotiv (hava yastıkları, emniyet kemerleri, koltuk kumaşları), medikal (bandajlar, ameliyat iplikleri, yapay damarlar), inşaat (geotekstiller), tarım (örtü malzemeleri), koruyucu giysiler (itfaiyeci elbiseleri, kurşun geçirmez yelekler), spor (yüksek performanslı spor kıyafetleri) gibi pek çok alanda teknik tekstillerden yararlanılır.
Tekstil, liflerin ipliğe, ipliklerin de kumaşa dönüştüğü büyülü bir yolculuktur. Bu yolculuk, giydiğimiz tişörtten uzay mekiğinin bir parçasına kadar uzanan inanılmaz çeşitlilikte ürünler ortaya çıkarır. Sürekli gelişen teknolojilerle birlikte tekstilin olanakları da genişlemeye devam etmektedir.