Narenciye Nedir?
NARLIDERE Narenciye, ülkemizin tropikal iklime sahip bölgelerinde Sağlıklı ve Doğal Narenciye Çeşitleri Yetiştiriciliği yapmaktadır.
Narenciye Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Güneşin enerjisini tatlı ekşi aromalarla birleştiren, ferahlatıcı kokuları mutfaklara taşıyan meyveler düşünün. İşte bu canlı renkli, sulu meyveler narenciye ailesinin üyeleridir. Parlak kabukları, dilimli iç yapıları onları hemen tanınır kılar. Soğuk algınlığı denince akla ilk gelenlerden olmaları tesadüf değildir.
Narenciye Kavramına Genel Bakış
Narenciye, botanik dünyasında *Rutaceae* (Sedefotugiller) familyasına ait, *Citrus* cinsi içindeki ağaçların meyvelerine verilen genel addır. Bu familya, sadece meyveleriyle değil, aynı zamanda yapraklarından hoş kokular yayan türleriyle de bilinir. Narenciye ağaçları genellikle ılıman iklimleri sever, bol güneş ışığı ister. Meyveleri kendine has yapıdadır; dışta renkli, yağ bezeleriyle dolu bir kabuk (flavedo), onun altında beyaz süngerimsi bir katman (albedo) bulunur. İç kısım ise ‘hesperidium’ adı verilen özel bir meyve tipidir. Bu kısım, suyu depolayan küçük keseciklerin bir araya gelerek oluşturduğu dilimlerden meydana gelir. Tatları türüne göre tatlıdan ekşiye, hatta acıya kadar değişiklik gösterir. C vitamini yönünden zenginlikleri herkesçe bilinir.
Narenciye Türleri Nelerdir?
Narenciye ailesi oldukça kalabalıktır. Doğal türlerin yanı sıra, yüzyıllar boyunca süregelen melezleme çalışmalarıyla pek çok yeni çeşit ortaya çıkmıştır.
Portakal
Dünya genelinde belki de en sevilen narenciye türüdür. Tatlı, sulu yapısı onu hem taze tüketime hem de meyve suyu yapımına uygun hale getirir. Kökeninin Güneydoğu Asya olduğu düşünülür. Yafa, Valencia, Washington Navel gibi pek çok popüler çeşidi bulunur. Özellikle kış aylarında bağışıklık sistemini desteklemek amacıyla sıkça tercih edilir. Kahvaltılarda sıkılmış suyu, tatlılarda aroması, kabuğunun rendesi yemeklerde lezzet katmak için sıklıkla değerlendirilir.
Mandalina
Portakala göre daha küçük boyutlu, kabuğu daha kolay soyulan bir başka popüler narenciyedir. Tatlılığı ve aromasıyla öne çıkar. Çocuklar tarafından da çok sevilir. Satsuma (Rize mandalinası), Klemantin, King gibi çeşitleri yaygındır. Kolay taşınabilir olması, pratik bir atıştırmalık alternatifi sunar. Soğuklara portakala kıyasla biraz daha dayanıklı olması, yetiştirme alanını genişletir.
Limon
Ekşi tadıyla bilinen limon, mutfakların vazgeçilmez demirbaşlarından biridir. Yemeklere, salatalara, çorbalara lezzet katar. Tek başına tüketimi yaygın olmasa da suyu, kabuğu aroması için geniş bir alanda değerlendirilir. Ferahlatıcı içeceklerin hazırlanmasında başrol oynar. Lizbon, Eureka, Enterdonat gibi çeşitleri mevcuttur. Asidik yapısı temizlik alanında bile kendine yer bulur. Yüksek C vitamini oranıyla bilinir.
Greyfurt
Portakaldan daha büyük, genellikle sarı veya pembe kabuklu bir narenciye türüdür. Tadı hafif acımsı ekşi ile tatlı arasında değişir. Özellikle pembe ve kırmızı iç rengine sahip olanlar daha tatlıdır. Barbados kökenli olduğu düşünülür. Star Ruby, Rio Red gibi çeşitleri bulunur. Kahvaltılarda ikiye bölünüp kaşıkla yenmesi veya suyunun sıkılması yaygındır. Bazı ilaçlarla etkileşime girebildiği için dikkatli tüketilmesi gereken bir meyvedir.
Lime (Misket Limonu)
Limona benzese de daha küçük, genellikle yeşil renkli kabuğa sahip, kendine has keskin bir aroması bulunan bir narenciyedir. Limondan daha asidik bir yapıya sahiptir. Özellikle kokteyllerde, Meksika mutfağında, Asya yemeklerinde sıkça kendine yer bulur. Key Lime, Persian Lime (Tahiti Lime) en bilinen türleridir. Tropikal bölgelerde daha yaygın yetiştirilir.
Turunç
Acı portakal olarak da bilinir. Tadının acı olması nedeniyle taze tüketimi pek yaygın değildir. Ancak kabuğundan elde edilen yağlar parfüm endüstrisinde, çiçekleri esans yapımında değerlidir. Kabukları reçel yapımında kullanılır. Özellikle İngiliz marmelatlarının karakteristik tadını veren meyvedir. Anaç olarak diğer narenciye türlerinin aşılanmasında da görev alır.
Pomelo (Şadok)
Narenciye ailesinin en büyük meyvesine sahip türüdür. Kalın bir kabuğu bulunur. İç kısmı tatlı veya hafif ekşi olabilir. Güneydoğu Asya kökenlidir. Kabuğu soyulduktan sonra dilimleri taze olarak yenir. Lifli yapısı dikkat çeker. Bazı bölgelerde ‘ağaç kavunu’ ismiyle de anılsa da botanik olarak farklılık gösterebilir.
Narenciyenin Özellikleri Nelerdir?
Tüm narenciye türleri bazı ortak nitelikler taşır:
- Kabuk: Renkli dış kısım (flavedo) yağ bezeleri taşır, karakteristik kokuyu verir. İçteki beyaz kısım (albedo) liflidir.
- Dilimler: Meyvenin iç kısmı, suyu tutan keseciklerden oluşan dilimlere ayrılmıştır.
- Su içeriği: Genellikle yüksek oranda su barındırırlar, bu da onları sulu yapar.
- Aroma: Uçucu yağlar sayesinde güçlü, ferahlatıcı kokulara sahiptirler.
- C vitamini: Neredeyse tüm narenciyeler iyi bir C vitamini kaynağıdır.
- Asitlik: Sitrik asit başta olmak üzere çeşitli organik asitler içerirler, bu da ekşi tatlarına katkıda bulunur.
Narenciye Nerelerde Yetişir?
Narenciye ağaçları dona karşı hassastır. Bu nedenle subtropikal iklimleri, yani kışların ılık geçtiği, yazların sıcak bol güneşli olduğu bölgeleri tercih ederler. Don olaylarının sık yaşanmadığı yerler idealdir. Dünya üzerinde Akdeniz Havzası (İspanya, İtalya, Türkiye, Yunanistan, Mısır, Fas), Amerika Birleşik Devletleri (Kaliforniya, Florida), Brezilya, Çin, Hindistan önemli üretim merkezleridir. Ülkemizde ise özellikle Akdeniz Bölgesi (Adana, Mersin, Hatay, Antalya) narenciye üretiminin kalbidir. Ege Bölgesi’nde de (özellikle mandalina) yetiştiricilik yapılır. Karadeniz Bölgesi’nde Rize çevresinde özel mikroklimalar sayesinde mandalina tarımı mümkündür.
Narenciye Seçimi ve Saklanması Nasıl Olmalı?
Lezzetli narenciyeleri seçmek birkaç püf noktası bilmeyi gerektirir. Meyveyi elinize aldığınızda boyutuna göre ağır hissettirmesi, sulu olduğunun bir işareti olabilir. Kabuğunun parlak, canlı renkte olması tazeliğini gösterir. Üzerinde yumuşak, çürük veya küflü bölgeler bulunmamalıdır. Hafifçe sıkıldığında çok sert veya aşırı yumuşak olmamalı, diri bir yapıda bulunmalıdır. Saklama koşulları da önemlidir. Narenciyeler oda sıcaklığında birkaç gün tazeliğini koruyabilir. Daha uzun süre saklamak için buzdolabının sebzelik bölümü idealdir. Buzdolabında birkaç hafta boyunca tazeliklerini muhafaza edebilirler. Ancak unutulmamalıdır ki, en iyi aroma oda sıcaklığında ortaya çıkar. Tüketmeden bir süre önce buzdolabından çıkarmak lezzetini artırabilir. Kesilmiş veya suyu sıkılmış narenciye ise hava almayan bir kapta buzdolabında saklanmalı kısa sürede tüketilmelidir.